زمینه و هدف: این تحقیق به بررسی نحوه پراکنش آلاینده های ناشی از سناریو اشتعال انبار نفت با استفاده از نرم افزار انسیس فلوینت پرداخته است و برای اولین بار در کشور سناریوهای خطرناک و غیرمنتظره انفجار و اشتعال در سایت های نفتی را با استفاده ازاین نرم افزار مورد بررسی قرار داده و هدفش حفظ دارایی ها جانی و مالی مناطق اطراف انبار نفت است. مواد و روش ها: به منظور تعیین میزان آلاینده های حاصل از سوختن مخازن، از نرم افزار Ansys Fluent 15 استفاده شد. این نرم افزار پارامترهای موثر سرعت، جهت باد، دمای محیط، میزان انتشار آلاینده ها و پایداری جو را درنظرگرفته و می تواند غلظت آلاینده های گوناگون را در فواصل مختلف از انبارها پیش بینی نماید. نتایج خروجی این نرم افزار وارد محیط مشینگ شد و درنهایت نقشه پراکندگی آلودگی در محدوده ای به وسعت چهار کیلومتر تا ارتفاع 200 متر به دست آمد. یافته ها: در این پژوهش، تاثیر اشتعال و انفجار انبار نفت بر روی محیط زیست و محیط مسکونی اطراف محوطه انبار مورد تحلیل عددی قرار گرفت. با توجه به جمع بندی نتایج در شرایط بحرانی که سرعت وزش باد بالا باشد، جهت وزش باد تاثیر بسزایی در مناطق تحت تاثیر خواهد داشت، بطوری که افزایش دمای تا حدود 60 درجه سلسیوس و بالاتر و نیز غلظت آلاینده های CO, CO2, NOX, SO2 همگی در فواصلی حدود 800 متر تا یک کیلومتر در مناطق انبار غله کرج، شهرک بنفشه، رزکان نو، محوطه راه آهن کرج، سرحدآباد و شهرک وحدت با توجه به جهت وزش باد به میزان 30 تا 40 درصد بالاتر از استاندارد، مورد انتظار است. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد اگر آتش سوزی در مخازن رخ دهد. مناطق مسکونی و صنعتی مختلفی در مسیر پخش و پراکنش آلودگی بسیار بالاتر از حد استاندارد می باشند. با توجه به شدت آلودگی تولیدشده و وسعت مناطق درگیر بیماری های تنفسی، خسارت های جانی و مالی قابل پیش بینی است.

زمینه: وقوع حوادث حریق و انفجار در صنایع باعث وارد آمدن خسارت های مالی، جانی و زیست محیطی فراوانی می شود.هدف: مطالعه به منظور برآورد خسارت های ناشی از حریق و انفجار در یک صنعت شیمیایی به روش شاخص حریق و انفجار و تعیین حق بیمه انجام شد.مواد و روش ها: این مطالعه تحلیلی در سال 1385 در مجتمع پتروشیمی بندر امام خمینی (ره) انجام شد. شاخص حریق و انفجار در بخش های مختلف کارخانه مورد مطالعه، محاسبه و شعاع خطر، ارزش تجهیزات موجود در این ناحیه و خسارت پایه مشخص شد. به منظور تعیین خسارت واقعی، اقدام های کنترلی موجود در کاهش خسارت ها ارزیابی شد. تعداد روزهای از دست رفته کاری و بر اساس آن خسارت ناشی از تعطیلی کارخانه برآورد شد. داده ها با استفاده از نرم افزار شاخص حریق و انفجارDOW  تحلیل شدند.یافته ها: واحد فرایندی برج عریان ساز با شاخص حریق و انفجار 226، محتمل ترین خسارت واقعی 6.7 میلیون دلار، تعداد روزهای از دست رفته کاری 120 روز و خسارت تعطیلی کارخانه برابر با 89 میلیون دلار به عنوان بحرانی ترین بخش کارخانه شناسایی شد. واحد فرایندی مخزن نفتا با شاخص 64 و خسارت واقعی 0.36 میلیون دلار به عنوان کم خطرترین واحد فرایندی شناسایی شد.نتیجه گیری: خسارت های ناشی از تعطیلی کارخانه به مراتب بیشتر از خسارت های تخریب تجهیزات است که در صنایع ایران به ندرت شامل بیمه می شوند. به روش شاخص حریق و انفجار می توان تاثیر اقدام های کنترلی بر کاهش خسارت های ناشی از حریق و انفجار را برآورد کرد و محاسبه این خسارت ها می تواند به عنوان پایه ای برای تعیین حق بیمه ناشی از انفجار و آتش سوزی در صنایع شیمیایی قرار گیرد.

بررسیهای آماری نشان می دهند که در دهه های اخیر مرگ و میر در حوادث آتش سوزی به نحو چشمگیری افزایش یافته است. علت این امر تغییراتی است که در کمیت و کیفیت دودها و بخارات ناشی از حریق بوجود آمده و این پدیده نیز به نوبه خود متاثر از تحولاتی است که در دهه های اخیر در موارد سازنده اثاثیه منازل و ساختمانهای حاصل گردیده است.گزارشهای متعددی مبنی بر تولید سموم گازی مانند منوکسیدکربن، دی اکسید کربن، سیانورهیدروژن، نیتریتهای آلی، الکلها و نیز عناصری مانند برم، انتیموان و سرب در اثر سوخت مواد صناعی جدید در بخارات هوای اماکن دچار آتش سوزی وجود دارد. شناسایی این سموم در اجساد قربانیان حریق و نیز بررسی مسمومیتهای حاد و مزمن در این حوادث زمینه بررسیهای گسترده ای را تحت عنوان سم شناسی حریق فراهم آورده است.

مقدمه: اثرات دومینو یک زنجیره از حوادث با احتمال رخداد کم و پیامد بالا هستند که در آن یک حادثه اولیه (حریق یا انفجار) در یک واحد باعث بروز حوادث ثانویه در واحدهای مجاور می شود. شبکه های بیزین برای مدل سازی الگوهای انتشار اثرات دومینو و برای تخمین احتمال این اثرات در سطوح مختلف بکار گرفته شده اند. ساختار انعطاف پذیر و تکنیک های مدل سازی منحصربه فرد ارائه شده توسط شبکه های بیزین امکان تحلیل اثرات دومینو را از طریق یک چارچوب احتمالی، با در نظر گرفتن اثرات هم افزایی فراهم می سازد. روش کار: ابتدا جمع آوری اطلاعات اولیه مرتبط با جایگاه مخازن ذخیره و تعیین سناریو حادثه انجام، سپس مقادیر بردار تشدید تابش حرارتی (میزان شار گرمایی دریافتی) توسط سایر مخازن در صورت رخداد حریق در یک مخزن با استفاده از نرم افزار ALOHA تعیین گردید. مقادیر شار حرارتی دریافتی با  مقدار آستانه 15 کیلووات بر متر مربع مقایسه و تخمین احتمال اثرات دومینو و گسترش سناریو اولیه به مخازن مجاور با استفاده از شبکه های بیزین صورت پذیرفت.   یافته ها: یافته های حاصل از بررسی مقادیر شار حرارتی نشان داد که از میان هشت مخزن مورد مطالعه، دو مخزن با توجه به محل استقرار آن ها در محوطه مخازن دارای بیشترین پتانسیل گسترش اثرات دومینو هستند. همچنین، نتایج پیاده سازی شبکه های بیزین در نرم افزار GeNIe، نشان داد که احتمال گسترش حریق و اثرات دومینو به سایر مخازن ذخیره با وقوع رخداد حریق اولیه در دو مخزن ذکر شده و در نظر گرفتن آن ها به عنوان واحد اولیه بیش از سایر مخازن است.  نتیجه گیری: مدل سازی اثرات دومینو و بکارگیری اقدامات پیشگیرانه سبب کاهش احتمال تشدید اثرات دومینو می گردد. در نظر گرفتن اثرات هم افزایی رویدادهای مراتب مختلف از طریق در نظر گرفتن بردارهای تشدید سبب مدیریت ریسک مناسب و تعیین اقدامات پاسخ اضطراری در محوطه مخازن ذخیره می گردد.

زمینه و هدف: به دلیل ویژگی های طراحی، تاسیسات و وجود مواد نفتی به شکل خام یا محصولات پالایش شده از نفت خام، صنعت پالایش مستعد حوادث بزرگی مانند حریق و انفجار می باشد که خسارات و تلفات زیادی را درپی دارد. از طرفی با توجه به پیشرفت تکنولوژی های هوشمند و پهپادها (پرنده های هدایت پذیر از دور) و استفاده گسترده از این تکنولوژی ها در صنایع مختلف، بکارگیری این فناوری های نوین در صنعت نفت و گاز نیز اجتناب ناپذیر است. به این منظور این پژوهش با هدف مدیریت بحران ناشی از حریق در پالایشگاه ها با استفاده از فناوری پهپاد مطالعه موردی در پالایشگاه نفت لاوان انجام شد. روش کار: نحوه جمع آوری داده ها در پژوهش حاضر کیفی و کتابخانه ای می باشد. با ترکیب کلید واژه هایی چون پالایشگاه، حریق و انفجار و پهپاد مطالب جمع آوری و با جزییات بیشتری مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. جهت تکمیل خلاهای مطالعات و بررسی های کتابخانه ای از ابزار مصاحبه نیز استفاده شد. مصاحبه شامل ده سوال پیرامون عنوان پژوهش و از نظر میزان سازمان یافتگی نیمه ساختار یافته بود. به دلیل کیفی بودن نحوه جمع آوری داده ها افرادی انتخاب شدند که مطلع و با تجربه در ارتباط با موضوع مورد بررسی باشند. مصاحبه با 15 نفر از کارکنان پالایشگاه مورد مطالعه انجام شد. در ادامه برای تجزیه و تحلیل یافته ها از شیوه ابتدایی و اولیه مدل قوت(Strength)، ضعف (Weaknes)، فرصت (Opportunity)، تهدید (Threat)(SWOT) برای شناخت تهدیدها و فرصت های خارجی و نقاط قوت و ضعف داخلی مورد مطالعه استفاده شد. نتایج: یافته های پژوهش راهبردهای قوت/ فرصت (SO)، قوت/تهدید (ST)، ضعف/قوت (WO)، ضعف/تهدید (WT) (شکل1) که نتیجه تجزیه و تحلیل تهدیدها و فرصت های خارجی و نقاط قوت و ضعف داخلی می باشد. نتیجه گیری: بکارگیری پهپاد ها با هدف پایش (پیدا کردن محل و منبع آتش سوزی)، شناسایی(تعیین مکان دقیق آتش و گستره آن)، مقابله و مهار (امداد و نجات، حفظ ایمنی آتش نشانان، اطفا) در صنعت نفت کنونی ایران ملزم به تغییر در ظرفیت و سطوح تکنولوژی و استعدادهای تجهیزاتی و نیروی انسانی آن بوده و ایجاد این تغییرات نیازمند حمایت های مدیران و کارکنان این صنعت در جهت استفاده از فناوری نوین پهپاد و عملیاتی شدن موضوع می باشد.

توسعه پایدار منابع نفت و گاز در فرا ساحل مستلزم مدیریت صحیح زیست محیطی در طول عملیات اکتشاف و تولید نفت وگاز، حمل و نقل و جابه جایی آن است و نتیجه عدم مدیریت صحیح نشت و ریزش نفت و گاز در آب دریا بوده که به آلودگی، خسارات سنگین زیست محیطی و در نهایت، به مسوولیت منجر می شود. مسوولیت فوق می تواند در قالب پیشگیری از آلودگی و در صورت عدم پیشگیری، مسوولیت مدنی آلوده کنندگان مطرح شود. مبانی مسوولیت ناشی از آلودگی نفتی دریاها یکی از مباحث عمده حقوق نفت و گاز است. مقاله حاضر می کوشد مبانی نظری مسوولیت فوق را در اسناد حقوقی بین المللی بررسی کند.

آلودگی صوتی، یکی از مهم ترین معضلات زیست محیطی است که به عنوان عاملی زیان آور سلامتی انسان ها را به ویژه در کشورهای در حال توسعه در معرض تهدید قرار می دهد. اثرات ناشی از مواجهه با سر و صدا را نباید کم اهمیت انگاشت. مواجهه با سر و صدا نه تنها اثرات زیان باری بر سیستم شنوایی انسان دارد بلکه می تواند در عملکرد سایر سیستم های حیاتی نیز اختلال ایجاد نماید. عوارضی نظیر اختلال خواب، بیماری های قلبی - عروقی، اختلال در ترشح غدد درون ریز، افت عملکرد شناختی و سلامت روانی از جمله مهم ترین فاکتورهایی هستند که در مطالعات پیشین به مواجهه با سر و صدای محیط نسبت داده شده اند. اگرچه مجموعا و در یک نگاه کلی می توان برخی اثرات فوق الذکر را با اطمینان بیشتری به سر و صدا نسبت داد لیکن تاثیرگذاری مستقیم عوامل سایکو فیزیولوژیکی، اجتماعی، شغلی، حساسیت فردی و ... موجب گردیده تا در برخی از موارد نیز نکات مبهمی وجود داشته و نتایج مطالعات پیشین فاقد هماهنگی مورد انتظار باشند. تغییرات قلبی- عروقی و شناختی افراد در مواجهه با سر و صدا به ویژه در گروه های مختلف سنی و جنسی هنوز به طور کامل مشخص نیست. از طرفی با توجه به شرایط فعلی خصوصا در شهرهای بزرگ مبنی بر مواجهه همزمان با سر و صدا و سایر آلودگی های محیطی شکل گیری فیلد جدیدی از تحقیقات بر پایه اثرات توام ناشی از مواجهه همزمان با عوامل زیان آور مذکور قابل بررسی است. شرایطی که ادبیات علمی برای پاسخ دهی مطمئن و قطعی به آن نیاز به تکمیل دارد. بنابراین، اهمیت پیامدهای جدی ناشی از مواجهات طولانی مدت با سر و صدای محیط نویسندگان را بر آن داشت تا با مروری جامع بر منابع موجود و جمع آوری شواهد مستدل، جایگاه فعلی دانش امروز را در زمینه عوارض غیر شنیداری مواجهه با سر و صدای محیط تعیین نموده و گامی در جهت تعیین مسیر تحقیقات آتی بردارند.